EN GALEGO
Cada 12 de outubro e dende 1988 celébrase na Praza do Calvario (O Rosal) a Festa do Cabaqueiro en lembranza dos telleiros rosaleiros e do Baixo Miño, considerados por moitos, herdeiros dos ceramistas romanos que ocuparon.JPG)
os castros da bisbarra. Todo comezou en 1987 coa erección do monumento ao cabaqueiro (telleiro) -obra do escultor tomiñés Xosé Antúnez Pousa- como homenaxe e co fin de recoñecer e recuperar a memoria deste tradicional oficio. Lembrar que, coa agricultura, o traballo de cabaqueiro era a ocupación da maioría dos rosaleiros e baixomiñotos ata mediados do século XX. Antes da chegada das máquinas, a elaboración de tellas e ladrillos facíase a man (na súa xerga: “taxicar cabacas e toupos a joucha”) cun equipo de polo menos cinco telleiros (a cuadrilla): o amo (buxa), o oficial, o tendedor, o carretilleiro e o pieiro. A temporada de traballo era de cinco meses, sendo cada cuadrilla de cabaqueiros contratados (axustados) para traballar (lasquear) en telleiras de Galicia, da Península e aínda de Sudamérica. O Concello do Rosal decidiu rescatar do esquecem.JPG)
ento este oficio e crear polo tanto en 1988 esta celebración anual. Faise coincidir coa antiga festividade da “Pilarica”, data na que rematada a temporada, os telleiros se atopaban na casa disfrutando dos cartos (lerxes). Dicir, como curiosidade, que aínda perdura hoxe en día no ámbito familiar o emprego de diferentes termos ou verbas procedentes desta xerga ou “latín dos daordes” (fala privada dos cabaqueiros co obxectivo de defende-la súa profesión e non ser entendidos por persoas alleas). Sirvan como exemplo as seguintes: “murcir” (comer), “boreta” (auga), “calloa” (muller casada), “xido” (bo), “danoca” (malo), “cata” (estraño), “tisco” (can), “intervar” (entender), etc. Todas elas e moitas máis recóllense en distintas publicacións sobre este tema. Misa solemne na honra da Virxe do Pilar, grupos de gaitas, polbo á feira ou viño do Rosal, unido ás diferentes exposicións e á demostración en directo do “lasqueo”, fan desta Festa do Cabaqueiro un singular atractivo cultural e turístico para a Vila do Rosal e a .jpg)
comarca do Baixo Miño. Cada ano, un notable e afamado persoaxe das letras galegas, pronuncia o pregón da Festa, xusto antes do comezo da elaboración das tellas e ladrillos a man por parte dos cabaqueiros. O Concello do Rosal -aínda que os seus fondos están neste intre nun almacén provisional á espera dun novo local- conta con Museo Municipal dende 1980. Aquí se garda unha selección de diferente ferramenta representativa das telleiras, multitude de pezas cerámicas (tellas e ladrillos con marcas, datas, nomes…) e por suposto un grande arquivo fotográfico de temática cabaqueira. Tódolos anos, en outubro, coincidindo coa Festa, se realiza na Sala de Exposicións unha curiosa mostra con parte deste material. O Servizo de Publicacións do Concello edita así mesmo un libro ou Memoria da Festa do Cabaqueiro, de carácter anual, que recolle diferentes estudos de investigación histórica. Realízase tamén un prato conmemorativo en porcelana no que se plasma un motivo da cabaqueira (telleira). Dende 2004 lévase a cabo un Obradoiro de facer tellas para nenos e nenas (cachizas), que xeralmente se celebra un día antes da Pilarica e está impartido polos veteranos (“rulos”) mestres cabaqueiros. Os nenos son obsequiados ao final cunhas lambetadas e uns diplomas acreditativos da súa participación. A Festa do Cabaqueiro en O Rosal, hoxe na súa XXIII edición, consolídase ano tras ano como unha das citas ineludibles do panorama etnográfico, cultural e turístico do Baixo Miño e aínda de Galicia.
Cada 12 de outubro e dende 1988 celébrase na Praza do Calvario (O Rosal) a Festa do Cabaqueiro en lembranza dos telleiros rosaleiros e do Baixo Miño, considerados por moitos, herdeiros dos ceramistas romanos que ocuparon
.JPG)
os castros da bisbarra. Todo comezou en 1987 coa erección do monumento ao cabaqueiro (telleiro) -obra do escultor tomiñés Xosé Antúnez Pousa- como homenaxe e co fin de recoñecer e recuperar a memoria deste tradicional oficio. Lembrar que, coa agricultura, o traballo de cabaqueiro era a ocupación da maioría dos rosaleiros e baixomiñotos ata mediados do século XX. Antes da chegada das máquinas, a elaboración de tellas e ladrillos facíase a man (na súa xerga: “taxicar cabacas e toupos a joucha”) cun equipo de polo menos cinco telleiros (a cuadrilla): o amo (buxa), o oficial, o tendedor, o carretilleiro e o pieiro. A temporada de traballo era de cinco meses, sendo cada cuadrilla de cabaqueiros contratados (axustados) para traballar (lasquear) en telleiras de Galicia, da Península e aínda de Sudamérica. O Concello do Rosal decidiu rescatar do esquecem.JPG)
ento este oficio e crear polo tanto en 1988 esta celebración anual. Faise coincidir coa antiga festividade da “Pilarica”, data na que rematada a temporada, os telleiros se atopaban na casa disfrutando dos cartos (lerxes). Dicir, como curiosidade, que aínda perdura hoxe en día no ámbito familiar o emprego de diferentes termos ou verbas procedentes desta xerga ou “latín dos daordes” (fala privada dos cabaqueiros co obxectivo de defende-la súa profesión e non ser entendidos por persoas alleas). Sirvan como exemplo as seguintes: “murcir” (comer), “boreta” (auga), “calloa” (muller casada), “xido” (bo), “danoca” (malo), “cata” (estraño), “tisco” (can), “intervar” (entender), etc. Todas elas e moitas máis recóllense en distintas publicacións sobre este tema. Misa solemne na honra da Virxe do Pilar, grupos de gaitas, polbo á feira ou viño do Rosal, unido ás diferentes exposicións e á demostración en directo do “lasqueo”, fan desta Festa do Cabaqueiro un singular atractivo cultural e turístico para a Vila do Rosal e a .jpg)
comarca do Baixo Miño. Cada ano, un notable e afamado persoaxe das letras galegas, pronuncia o pregón da Festa, xusto antes do comezo da elaboración das tellas e ladrillos a man por parte dos cabaqueiros. O Concello do Rosal -aínda que os seus fondos están neste intre nun almacén provisional á espera dun novo local- conta con Museo Municipal dende 1980. Aquí se garda unha selección de diferente ferramenta representativa das telleiras, multitude de pezas cerámicas (tellas e ladrillos con marcas, datas, nomes…) e por suposto un grande arquivo fotográfico de temática cabaqueira. Tódolos anos, en outubro, coincidindo coa Festa, se realiza na Sala de Exposicións unha curiosa mostra con parte deste material. O Servizo de Publicacións do Concello edita así mesmo un libro ou Memoria da Festa do Cabaqueiro, de carácter anual, que recolle diferentes estudos de investigación histórica. Realízase tamén un prato conmemorativo en porcelana no que se plasma un motivo da cabaqueira (telleira). Dende 2004 lévase a cabo un Obradoiro de facer tellas para nenos e nenas (cachizas), que xeralmente se celebra un día antes da Pilarica e está impartido polos veteranos (“rulos”) mestres cabaqueiros. Os nenos son obsequiados ao final cunhas lambetadas e uns diplomas acreditativos da súa participación. A Festa do Cabaqueiro en O Rosal, hoxe na súa XXIII edición, consolídase ano tras ano como unha das citas ineludibles do panorama etnográfico, cultural e turístico do Baixo Miño e aínda de Galicia.
Juan Ramón Martínez Barbosa ©
(Revista Cultura Baixomiñota, outubro 2008, nº 4)
.JPG)
.JPG)
.JPG)
